Carbon monoxide nguy hiểm thế nào?
Carbon monoxide (CO) được biết đến như là “kẻ giết người thầm lặng” bởi loại khí này hoàn toàn không nhìn thấy được, nó không có mùi và không có hương vị. Carbon monoxide được sản xuất khi các nhiên liệu như khí đốt, dầu, than và gỗ không cháy hoàn toàn. Trong gia đình, nguồn CO có thể từ các thiết bị gia dụng kém chất lượng như nồi hơi, nồi cơm điện... Các ảnh hưởng độc hại của CO đã được biết đến từ lịch sử cổ đại và việc nhận ra rằng hemoglobin trong máu bị ảnh hưởng bởi CO đã được xác định vào năm 1857, trong đó nguy hiểm nhất là loại khí này có thể gây ngộ độc với các biểu hiện đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, đau ngực, khó tập trung, rối loạn nhịp tim, hôn mê...
Theo thống kê, tại Mỹ, ngộ độc carbon monoxide là tương đối phổ biến, dẫn đến hơn 20 nghìn lượt bệnh nhân phải nhập viện tại phòng cấp cứu mỗi năm. Tại Anh, mỗi năm có khoảng 50 người chết và 4.000 người mắc bệnh do hít phải khói khí carbon monoxide không mùi phát ra từ nồi hơi và bếp gas bị lỗi cũng như lò nướng thịt, lửa than và ống xả xe hơi. Tuy nhiên, với nỗ lực làm việc không ngừng, các nhà khoa học tại Đại học Sheffield, Vương quốc Anh lại phát hiện ra công dụng tuyệt vời của loại khí này khi sử dụng nó ở mức độ vừa phải để bao phủ stent dành cho người bị hẹp động mạch vành gây đau thắt ngực.
Stent phủ carbon monoxide cho người bệnh mạch vành.
Các nhà khoa học đã làm gì để biến độc chất thành dược chất
Trong những năm gần đây, các nhà khoa học trên thế giới đã phát hiện ra nếu tiếp xúc với CO ở nồng độ rất nhỏ lại có lợi cho sức khỏe con người. Ví dụ, nó có tác dụng làm giảm viêm, làm giãn mạch máu, tăng lưu lượng máu, ngăn ngừa sự đông máu và ngăn chặn hoạt động của các tế bào tấn công các cơ quan cấy ghép. Chính vì vậy, các nhà khoa học đã tìm cách để có được mức khí tối ưu được chuyển đến các cơ quan hưởng lợi nhưng rất cần chú ý đến khả năng người bệnh hít phải khí rất khó kiểm soát và khả năng gây tử vong cao.
Khắc phục khó khăn này, hiện nay, các nhà khoa học đã phát triển các hợp chất gọi là CORM (các phân tử giải phóng carbon monoxit).Về cơ bản, các hợp chất liên kết với carbon monoxide và chỉ giải phóng nó trong một số điều kiện nhất định.Do đó, khí carbon monoxit được giải phóng trong cơ thể chỉ ở khu vực có thể có lợi, trái ngược với hít khí thụ động tác động trực tiếp vào phổi gây độc hại.
Đối với người bị bệnh tim, các CORM đã được gắn vào stent với thiết kế để giải phóng chậm, từ từ, đủ khí nhằm làm giảm sự tích tụ mảng bám, duy trì lưu lượng máu thông thoáng trong lòng mạch và không gây hại cho cơ thể. Ngoài ra, khí carbon monoxide còn có tác dụng ngăn ngừa sự sưng tấy ở các mô mạch máu do quá trình tập trung lớn của bạch cầu khi mạch máu bị bệnh hoặc tổn thương.
Triển vọng ứng dụng cho con người còn bao xa?
Mỗi năm, ở Anh có hơn 70.000 người được điều trị đặt stent nong mạch để điều trị chứng xơ vữa động mạch vành nhưng họ vẫn phải đối diện với nhiều nguy cơ như tổn thương mô sẹo cho lớp niêm mạc của động mạch, tái hẹp lòng động mạch... Một cải tiến mới so với stent thông thường là stent được phủ thuốc nhưng những nguy cơ này vẫn có thể xảy ra trong vòng vài tháng, mặc dù tỷ lệ có ít hơn. Và với loại stent mới được phủ lớp CO đặc biệt tạo thành các phân tử dần dần phát ra lượng khí carbon monoxit thấp vào mạch máu có thể mang lại nhiều hy vọng cho người bệnh trong việc khắc phục những nguy cơ của stent đang được ứng dụng hiện nay.
GS. Martin Cowie - chuyên ngành tim mạch tại Đại học Hoàng gia London, Anh cho biết, hóa chất carbon monoxide đã thể hiện hiệu quả đối với trái tim bị bệnh trong các thí nghiệm trên động vật. Trong vòng vài năm tới, các nhà khoa học Anh sẽ tiếp tục tiến hành nghiên cứu, kiểm tra chặt chẽ tác dụng của hóa chất này với động vật để tiến tới ứng dụng trên người.
Lê Mỹ Giang
((Theo DM))